"ویژه‌نامه بعثت انقلاب"
گفت‌و‌گو | "فضای مجازی" نبردگاه جدید تمدنی ایران و غرب
پژوهشگر عرصه مطالعات تمدنی گفت: امام راحل معتقد بودند که در برابر تمدن مادی باید تمدن جدیدی وارد عرصه جهان شود تا بتواند در برابر آن ایستادگی کند.
اشاره: رویارویی تمدن اسلامی با تمدن غرب امروز به فضای مجازی کشیده شده است. جنگ قدرت یا جنگ بر سر ماندن غرب، او را به مبارزه با انقلاب اسلامی واداشته است. غرب به وادادگی رسیده است و افول آمریکا نزدیک است. تنها مشکل و مسئله حضور قدرتمند تمدنی جدید بر سر میدان است تا بتواند خود را به جهانیان معرفی کند و این همان اسلام است که با مبارزه نهایی انقلاب اسلامی را جهانی خواهد کرد.
از این رو خبرنگار سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا در گفت‌وگویی با حجت الاسلام و المسلمین مصطفی جمالی، عضو شورای علمی گروه مطالعات تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و محقق دفتر فرهنگستان علوم اسلامی به بحث درباره نقش فضای مجازی در تحقق آرمان‌های انقلاب اسلامی پرداختیم.
رسا ـ مهمترین مسئله‌ای که انقلاب اسلامی را به خود درگیر کرده است و در نتیجه فضای اجتماعی را نیز تغییر داده، چه بوده و با چه ابزاری توانسته تا این اندازه موفق شود؟
یکی از مسائل مهم و اساسی در فضای انقلاب اسلامی ـمخصوصا در این دهه اخیر مطرح شده است و فرهنگ عمومی جامعه و حتی فرهنگ تخصصی و جامعه نخبگانی را با خود درگیر کرده استـ مسئله فضای مجازی است. ورود فضای مجازی در جامعه به‌همراه خود فرصت‌ها و تهدیدهایی را ایجاد است و این فرصت‌ها و تهدیدها زمانی بیشتر شد که این سال‌های اخیر –طبق آمارهایی که داده‌اند– حدود پنجاه میلیون نفر از مردمان ایران با فضای مجازی آشنا شدند.
برای همین انقلاب اسلامی در کنار تمام چالش‌ها و موانعی که با آن روبه رو است و با آنها مبارزه می‌کند باید مسئله فضای مجازی را نیز جزو مسائل مهم و یکی از رئوس این چالش‌ها تلقی کند. این مسئله آنچنان مهم است که وقتی از مقام معظم رهبری سوال می‌کنند اگر شما رهبر نبودید چه‌کار می‌کردید؟ ایشان می‌فرمایند: «بنده دوست داشتم که در حوزه فضای مجازی فعالیت می‌کردم.»
مهمترین ضرورت ورود در حوزه فضای مجازی
در ضرورت مهم بودن مسئله فضای مجازی یک نکته دیگری را اگر بخواهیم ذکر کنیم، این است که در کنار شورای انقلاب فرهنگی و شورای امنیت ملی که از شوراهای مهم و اساسی نظام اسلامی می‌باشند و سران سه قوه در آن حضور دارند، مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) دستور دادند که شورایی در حوزه فضای مجازی ایجاد شود و دستور دادند تا همه افرادی که هم عرض این شورای تخصصی کار می‌کنند، تعطیل نمایند و در یک مکان متمرکز شوند.
رسا ـ نقش این شوراها در رابطه با فضای مجازی چه چیزی است؟
این شورا از لحاظ اجرایی بازوی قدرتمندی به نام مرکز ملی فضای مجازی دارد که افراد حقوقی و حقیقی در آن فعالیت می‌کنند و مانند شوراهای دیگر نظام، قدرت و نفوذ لازم برای انجام مصوبات را دارا می‌باشند. اگر عدم شناخت کافی مسئولان در این حوزه باعث نپرداختن به آن شود، در جامعه چالش‌های عظیمی رخ خواهد داد که تاکنون نیز در این عرصه بسیار چالش‌های سختی را متحمل و گذراندیم و اگر هنوز هم مسئولان، این حوزه را جدی نگیرند مشکلات و چالش‌های اساسی‌تری گریبان جامعه را می‌گیرد و جامعه را آسیب‌پذیر می‌کند.
در این مسیر باید ابتدا به انقلاب اسلامی و سپس فضای مجازی باور داشته باشیم. انقلاب اسلامی ایران برخلاف انقلاب‌های دیگری که در طول تاریخ رخ داده است مبتنی بر یک سری از مبانی، آرمان‌ها و اهداف خاصی شکل گرفته است و دایه‌دار شکل‌دهی تمدن جدیدی در جهان می‌باشد.
پایان تاریخ یعنی پیروزی ما در تقابل با آمریکا
تمدن لیبرال دموکراسی تمدنی می‌باشد که مدعی جهانی شدن، نظم جهانی و رقم زدن تاریخ بشریت است، آن وقت انقلابی که داعیه‌دار تمدن نوین اسلامی است در برابر این تمدن قد علم کرده و ایستادگی می‌کند و برای همین است که امثال فوکویاما از پایان تاریخ سخن می‌گوید و الوین تافلر این دوره با پیچیدگی‌هایی که دارد را عصر ارتباطات نام گذاشته است.
عصر ارتباطات در جهان توانسته مرزها را بشکند و یک دهکده جهانی ایجاد کند که در این دهکده کدخدایی به نام آمریکا به دنبال حاکمیت بر روی سبک زندگی بشریت است. تمدن لیبرال دموکراسی به عنوان تمدن پایانی بشریت در حال فراگیر شدن بود و مدعی است که همه عالم مبتنی بر آرمان‌ها و سبک زندگی «من» باید اداره شود، برای همین حتی سازمان ملل، شرکت‌ها و فعالیت‌هایی که در جهان و منطقه انجام می‌شد، همه و همه در راستای هژمونی دنیای مدرن و جریان تجدد در عالم است.
انقلاب اسلامی محاسبات غرب را به هم ریخت
ناگهان انقلابی در غرب آسیا رخ می‌دهد که تغییرات اساسی در محاسبات تمدن غرب ایجاد می‌کند. آرمان انقلاب اسلامی از نگاه معمار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام(ره) به ایجاد تمدن نوین اسلامی در مقابل تمدن مادی و الحادی دنیای امروز بود . یعنی آرمان انقلاب اسلامی تنها تشکیل یک دولت ملی یا یک نظام اسلامی در مقیاس ملی آن هم در راستای ایجاد رفاه نبود.
رسا ـ یعنی حضرت فقط به خاطر مسائل مادی و دنیایی دست به انقلاب اسلامی همراه با مردم نزد؟
نه! حضرت امام(ره) معتقد بودند که در برابر تمدن مادی باید تمدن جدیدی وارد عرصه جهان شود تا بتواند در برابر آن ایستادگی کند، برای همین انقلاب اسلامی مبدا شروع یک درگیری تام و تمام تمدن‌ها در دنیای امروز شد. در دنیای امروزی گردش اطلاعات با فضای مجازی، اینترنت و... توانسته است مفهوم مرز، زمان و جغرافیا را تغییر دهد. صحبت از تمدنی که ادعای جهانی شدن را داشته باشد و بتواند در مقابل تمدن غرب بایستد در دنیای امروز سخن عظیم و عجیبی بود.
برای همین انقلاب اسلامی به‌عنوان یک چالش برای دنیای مدرن معرفی شد. ما باید از طرفی به درگیری بین دو جریان حق و باطل و عمق آن توجه کنیم و از طرفی هم ظهور و بروز جریان باطل در دنیای امروز را زیر نظر داشته باشیم. بنده احساس می‌کنم که اگر بخواهیم فضای مجازی را به خوبی بشناسیم باید اول افق حرکت انقلاب اسلامی را و سپس فضای مجازی را به خوبی بشناسیم.
فضای مجازی باید در مقیاس واقعی خود دیده شود اگر آن فضا را کمتر از حد خودش دیدیم روش برخورد ما با فضای مجازی منفعل، خام و بدون تاثیر خواهد بود. باید تلاش کنیم تا جریان باطلی که به‌دنبال ظلمانی کردن جهان است را از بین ببریم. جریان شیاطین در عالم دنیا حول فراعنه، طواغیت، بنی‌امیه و جریان های مادی در طول تاریخ شکل گرفته است و جریان تجدد مغرب زمین صورت جدید جریان شیطان در عصر حاضر است که به دنبال ظلمانی کردن عالم می باشد.
استراتژی جریان باطل کم فروغ کردن تفکر حق است
استراتژی جریان باطل ـ که در قالب جریان تجدد هژمونی خود را در کل عالم حاکم کرده است ـ ظلمانی کردن عالم می‌باشد. در مقابل جریان ظلمت، جریان نور و حق در دنیای کنونی بر مدار انقلاب اسلامی شکل گرفته است.
باید باور داشته باشیم که تمدن دنیای مغرب زمین هم ظاهر آن و هم باطن آن، هم الگوی‌های اجتماعی آن، هم شبکه علوم و هم مدیریت جریان اطلاعات و... همه و همه مناسبات آن ظلمت است. «انفجار نور» تعبیر پرمعنای حضرت امام(ره) از انقلاب اسلامی در جهان امروز است. برای همین باید دنبال چیزی باشیم که بتوانیم با آن هژمونی ظلمت را بشکنیم و تمدن جدیدی را به جهان امروز عرضه کنیم.
رسا ـ حالا که غرب در مقابل ما به عنوان دشمن قرار گرفته است، مهمترین کاری که باید انجام بدهیم، چیست؟
در عین لزوم بصیرت و بینش عمیق نسبت به شناخت غرب و لایه‌های ظلمانی آن، باید امیدوار هم بود که می‌توان بساط ظلمت را در عالم برچید و برخی می‌گویند که جریان تجدد یا ظلمت در عالم ظهور کرده است و نمی‌توان از هژمونی آن خارج شد، بنده با این بینش مخالفم؛ چرا که وقوع انقلاب اسلامی یعنی شکستن ظلمت، یعنی در دل آن ظلمتی که دنیای غرب ایجاد کرده است، انفجار نوری رخ داده است. اینکه ناامید نگاه کنیم که همه ما در سیطره ظلمت قرار گرفته‌ایم و هیچ راهی برای خروج از این ظلمت وجود ندارد، این اشتباه است.
نباید ناامید باشیم. به‌نظر بنده خود انقلاب اسلامی، هژمونی ظلمت در عالم را شکسته است، برای همین می‌بینیم که دنیای غرب به چالش افتاده است. اشتباه است که فکر کنیم حرکات دشمن ـ با آن همه فعالیت و تلاش برای نابودی انقلاب اسلامی ـ در برابر انقلاب اسلامی و برای مهار آن فعالانه است.
غرب از سر ناچاری و استیصال با ما درگیری درست می‌کند
حرکت آنها انفعالی و از سر استیصال است. چالش تمدنی آنها، انقلاب اسلامی است و این انقلاب در مسیر بسط تمدنی خود است. برای تاخیر در فروپاشی خود و معطوف داشتن ذهن ملت‌های خود به بیرون، منفعلانه در مسیر مهار انقلاب اسلامی قرار گرفته‌اند و به آتش سوزی اطراف انقلاب اسلامی مشغول شده‌اند، به خیال خام می‌خواهند جلوی بسط انقلاب اسلامی را بگیرند، حال غافلند که از خاکستر این آتش‌ها ققنوس خط مقاومت شکل گرفته است.
عصری که در آن زندگی می‌کنیم، عصر ارتباطات است و در آن حجم عظیمی از اطلاعات به راحتی و با سرعت زیاد در عالم جابه جا می‌شود، در این عصر مفهوم زمان، مکان، حکمرانی و... عوض شده است. دیگرکشورهای مختلف جهان بدون در نظر گرفتن فضای مجازی نمی‌توانند تغییر و تحولات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... را در جامعه خود کنترل کنند.
رسا ـ در این دوران و عصر ارتباطات، فضای مجازی چه کاری از پیش برده است. سبک زندگی مهمترین نشانه فضای مجازی است و آیا توانسته در این حوزه کاری کند؟
فضای مجازی توانسته است در مهمترین ارکان تمدنی یعنی سبک زندگی بشریت چه در ساحت فردی و چه در ساحت اجتماعی تصرفات و تحولاتی را به وجود آورد. در ساحت فردی روحیات، الگوها، افکار، رفتار و... افراد و در ساحت اجتماعی؛ اخلاق اجتماعی، روابط اجتماعی، شیوه حکمرانی و اداره، مدیریت‌ها و... را متحول کرده است. دیگر هیچ جامعه‌ای نمی تواند فقط در مرزهای خودش حرکت کند و به یک معنا بسته عمل کند. با وجود فضای مجازی و انفجار اطلاعات در این عصر، بسته بودن اصلا معنایی ندارد.
فضای مجازی با گستردگی خود یک هویت فردی و اجتماعی جدیدرا در عالم به‌وجود آورده است و اگر ما روی آن کار نکنیم همه چیز جامعه ما را تغییر خواهد داد. فضای مجازی مولفه قوی فرهنگی و امنیتی است. مهمتر از همه جزء مولفه‌های قدرت نیز محسوب می‌شود.
فضای مجازی برای کشورها قدرت آفرین هستند
خیلی مهم است که فضای مجازی در جایگاهی قرار گرفته است که جزء مولفه‌های قدرت به‌حساب می‌آید و این یعنی جهان اگر بخواهد کشوری را قدرتمند معرفی کند، نه‌تنها به قدرت نظامی، اقتصادی، علمی و... آن نگاه می‌کند بلکه به قدرت فضای مجازی کشور مدنظر هم نگاه می‌کند؛ چون در این عصر، فضای مجازی به‌عنوان یک قدرت تلقی می‌شود.
امروزه فضای مجازی به خاطر اطلاعات و گردش قوی اطلاعات در آن نوع دیگری از جنگیدن را در بین ملت‌ها و کشورها به‌وجود آورده است. وقتی رهبر انقلاب تعابیری مانند؛ «تهاجم فرهنگی»، «شبیخون فرهنگی» و در تعبیر اخیرشان «جنگ نرم تمام عیار علیه انقلاب اسلامی» را مطرح می‌کنند، به خوبی بیانگر این معنا می‌باشند که جنگ امروز انقلاب اسلامی، جنگ سخت افزاری نیست بلکه جنگ نرم افزاری تمام عیار است که سرعت می‌گیرد و در هر عرصه‌ای ورود می‌کند.
اگر نخبگان جامعه به میدان تحقیق و پژوهش نیایند و مسئولان، فضای مجازی را جدی نگیرند، باعث می‌شود که در چنین فضایی که مفاهیم تغییر می‌کند انقلاب اسلامی نیز تغییر کند و در هاضمه تمدن غرب هضم شود. اگر ما بخواهیم حیاتمان را ادامه دهیم باید در این فضا حضوری فعال داشته باشیم و فقط مصرف کننده نباشیم.
تمدن اسلامی از ابتدا مورد هجوم جریان‌های مختلف خارجی بود
باید مدیریت تحولات در حوزه فضای مجازی را به دست بگیریم، اگر بتوانیم چنین کاری انجام دهیم ابتدا یک انحلال تمدنی صورت می‌گیرد، یعنی تمدن غرب را در هاضمه بزرگ تمدن اسلامی هضم می‌کنیم و سپس در گام دوم نظریه پردازی‌ها را به سمت ایجاد فضایی جدید با وضعیت مطلوب اسلامی تغییر می‌دهیم و آن را مدیریت می‌کنیم.
بنده این را قبول دارم که کار سختی است ولی در دنیا درگیری بر سر مدیریت این فضا است. حضرت امام(ره) می‌فرمود: «ما می‌خواهیم پرچم لا اله الا الله را در قلل رفیع عالم به اهتزاز در بیاوریم.» اگر آنها به دنبال جهانی‌سازی هستند، پس ما هم باید به دنبال جهانی‌سازی باشیم. اگر جریان باطل به دنبال مدیریت تحولات فضای مجازی است، چرا جریان حق نباید به دنبال مدیریت باشد؟ کار سنگین است اما باید همت بلندی داشت، می‌توانیم و باید هم بتوانیم چرا که امروزه حیات انقلاب به این فضا گره خورده است. /882/گ401/س
خبرنگار: احمدساعدی
ارسال نظرات